سیمان پوزولانی

سیمان پوزولانی یا طبیعی مادهٔ اصلی این سیمان خاکسترها و پوکه‌های آتش فشانی است که سیلیس آن‌ها به علت زود سرد شدن به صورت پوک و غیر بلوری در آمده است.

سیمان پوزولانی

سیمان پوزولانی یا طبیعی از مخلوط کردن سیمان پرتلند با آهک شکفته با پوکه‌های معدنی به دست می‌آید. این سیمان‌ها در شهر رم و مناطق ایتالیا به نام (پوزولان) و در شمال اروپا به نام (تراس) نامیده می‌شود.

با مخلوط کردن نسبت وزنی ۱ به ۴ این سیمان باموادمناسب بهترین مقاومت به دست می‌آید. این سیمان هنگام هیدراته شدن حرارت کمتری آزادمی کند؛ از این رو در بتن ریزی‌های حجیم و جاهایی که بتن مورد هجوم سولفات هاست مصرف می‌شود. طبق استاندارد ملی ایران سیمانهای پوزولانی به دسته سیمان پرتلند پوزولانی و سیمان پرتلند پوزولانی ویژه طبقه بندی می‌شوند. در سیمان پرتلند پوزولانی، ماده پوزولانی حداقل ۵٪ و حداکثر ۱۵٪ وزنی سیمان را تشکیل می‌دهد و این سیمان با نشانه پ. پ. عرضه می‌گردد. در سیمان پرتلند پوزولانی ویژه، ماده پوزولانی حداقل ۱۵٪ و حداکثر ۴۰٪ سیمان را تشکیل داده و این سیمان با نشانه پ. پ. و. عرضه می‌گردد.

برای آشنایی بیشتر پوزولان در این بخش اشاره‌ای به ویژگی‌های معادن پوزولان داریم. به عنوان نمونه به موضوع، اکتشاف تفصیلی معدن پوزولان آبیک پرداخته. این مقاله در چهارمین همایش انجمن زمین شناسی ایران در سال ۱۳۷۹ ارایه و منتشر شد.

نویسندگان مقاله:

احمد خاکزاد – دانشیار گروه زمین شناسی دانشگاه شهید بهشتی.
سید تقی دل آور – کارشناس بخش GIS سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور.

خلاصه مقاله

اکتشاف تفصیلی معدن پوزولان کارخانه سیمان آبیک در یک کیلومتری شمال شرق آبیک، موضوع مورد بحث در این مقاله است. این منطقه از نظر زمین شناسی بخشی از البرز مرکزی است.

این منطقه تحت تأثیر فازهای کوه‌زایی البرز قرار گرفته است. مواد قابل بهره برداری معدن را سنگ‌های آتشفشانی-رسوبی سازند کرج با سن ائوسن تشکیل می دهند.

در این محل‌ها به صورت لایه‌هایی با شیب ملایم به سمت جنوب غرب است. مطالعات مقاطع میکروسکپی و سنگ شناسی معدن، به طور کلی به دو گروه سنگ های آذرین اسیدی (توف‌های شیشه‌ای بلوری، لیتیک دار، ریولیتی- داسیتی) و سنگ‌های آذرین حد واسط (تراکی آندزیت تا آندزیت دگرسان) تقسیم می‌شوند.

این بخش‌ها دارای میان لایه‌هایی از آهک‌های توفی و میکریت می‌باشند. از آنجا که کیفیت یک سنگ پوزولانی (برای تولید سیمان پرتلند-پوزولان) به میزان سیلیس آمورف سنگ بستگی دارد، لذا مطالعات انجام شده نشان می‌دهد سنگ‌های اسیدی معدن دارای مرغوبیت بالاتری هستند.

دگرسانی‌های غالب در سنگ‌های اسیدی سیلیسی شدن و آرژیلی شدن و در سنگ‌های حد واسط کلریتی و اپیدوتی شدن است. بیشتر آنها اثری معکوس روی کیفیت پوزولان دارند. دگرسانی زئولیتی که باعث بهبود کیفیت پوزولان می شود در سنگ‌های معدن مشاهده نشد.

در بررسی‌های سنگ شناسی و کانی شناسی که در طی تهیه نقشه 1/2000 معدن به عمل آمده، تغییرات سنگ شناختی سنگ‌ها مشخص و 14 قسمت متفاوت در آن مشاهده شد.

سنگ های محدوده‌های مختلف مورد آزمون صنعتی ( تولید سیمان پوزولانی ) قرار گرفتند. نتایج حاصل از آزمون‌های صنعتی سیمان‌های ساخته شده با استفاده از سنگهای پوزولانی 5 نمونه انتخابی برای اختلاط‌ های 15، 20 و 30درصد حاکی از مناسب بودن واحد Et7 برای اختلاط 15درصد و 20درصد، واحد Et8 برای اختلات 15درصد و واحد Et3 برای اختلاط 20درصد می باشد. ذخیره قابل بهره برداری معدن به تفکیک کیفیت حدود 15٪ + 3 میلیون تن می‌باشد.