کاربرد پوکه معدنی کشاورزی-باغداری

کاربرد پوکه کشاورزی به بیان دیگر مصرف پومیس پوزولان در کشاورزی و باغبانی یکی از مسائل مهم است. پومیس پوزولانی به دلیل جنس و میزان تخلخل در بخش آبیاری و حفظ رطوبت خاک، تحول و رشد کشاورزی صنعتی را چند برابر کرده است. بخش فروش اعظم پوکه پوزولان سبکدانه کانیار با نام پوکه معدنی کشاورزی-باغداری در حیطه کشاورزی و باغداری است.

پوکه معدنی در کشاورزی

پوکه معدنی در کشاورزی، امروزه جایگاه ویژه‌ای را در جهان به خود اختصاص داده است. پوکه معدنی با تخلخل 60 تا 70 درصدی و سرعت پایین تجزیه می‌تواند بیش از یک دهه مورد استفاده قرار گیرد.
از مزایای دیگر پوکه معدنی کشاورزی قیمت پایین، راحتی استریل کردن با بخار آب، امکان تجزیه پذیری در خاک و عدم مخاطره برای محیط زیست می‌باشد. حال در این مقاله از نقش پوکه معدنی در کشاورزی و کشت هیدروپونیک صحبت خواهیم کرد.
کاربرد پوکه معدنی در کشاورزی در این صنعت بطور گسترده‌ای رو به پیشرفت است. محدودیت منابع آب و خاک به عنوان دو نهاده اصلی تولید محصولات کشاورزی به علاوه مشکلاتی نظیر شوری، سدیمی و ماندابی خاک مسئله مهمی هستند که در کشور با آن روبرو هستیم.
با در نظر گرفتن شرایط فوق الذکر، یکی از مهمترین راهکارهای خروج از این بحران‌ها کشت بدون خاک است. امروزه محدودیت کمی و کیفی منابع آب و خاک، به عنوان بستر اصلی تولیدات کشاورزی در مقیاس جهانی مطرح است.
در همین راستا درصد بالایی از اراضی قابل کشت در ایران به درجات مختلف با مسائل شوری، سدیمی و ماندابی بودن روبرو می‌باشند.
با در نظر گرفتن این شرایط، به نظر می‌رسد اتخاذ سیاست‌های جدید و فراهم نمودن شرایط مناسب‌تر برای تأمین نیاز غذایی گیاهان، لازم است. در این میان مصرف پوکه معدنی یک پیشنهاد کاملا اقتصادی و علمی می‌باشد.
پومیس یک ماده معدنی ویژه است و عمدتا از آلومینوسیلیکات ساخته شده است. کاربرد تجاری عمده آن در صنایع به عنوان جاذب سطحی است.
این ماده به طور گسترده‌ای در صنعت برای تصفیه آب بکار برده می‌شود. در تصفیه به عنوان کاتالیزور و برای تهیه مواد پیشرفته استفاده می شود. همچنین در بخش های پزشکی و کشاورزی کاربرد فراوانی دارد.

تاثیر اکولوژیک پوکه معدنی در کشاورزی

تاثیر اکولوژیک پوکه معدنی در کشاورزی مدت‌هاست نظر محققین را به خود جلب کرده است. هر ساله در حیطه کشاورزی و باغبانی پامیس مورد آزمایش قرار می‌گیرد. خوشبختانه اغلب نتایج بر تاثیر مثبت این ماده معدنی بر طبیعت تاکید داشته است.
پوکه در طبیعت به شکل معدنی یافت می‌شود. در بالا گفتیم پوکه معدنی به عنوان یکی از کانی‌های سیلیسی در طبیعت توجه ویژه انسانها را قرن‌ها به خود جلب کرده است. کاربرد پامیس علاوه بر صنعت ساختمان، نساجی، صنعت رنگ و … در حیطه کشاورزی رشد چشمگیری داشته است.

جذب آب پوکه معدنی

پوکه معدنی به دلیل خلل و فرج بیشتر از وزن خود می‌تواند مایعات را جذب کند.
پوکه می‌تواند چند برابر وزن خود آب جذب کند. به عنوان تمیز کننده در صنعت توجه ویژه‌ای به آن می‌شود.
به صورت ترکیب با مواد دیگر به صورت آلودگی‌زدایی مورد استفاده در صنعت است.
در کشاورزی بخاطر جذب بالای آب و نگهداری آب کاربرد زیادی دارد. پوکه به عنوان عایق در سردخانه‌ها، گرمخانه‌ها حتی ساخت و ساز ساختمان حائز اهمیت است.
به منظور عایق سازی لوله‌های ساختمانی، سبک سازی ساختمان، تولید قطعات و بتن‌های سبک بکار گرفته می‌شود.

نقش پومیس در  خاک کشاورزی

تابحال کمتر دیده شده است که پوکه معدنی در خاک کشاورزی آلودگی ایجاد کند. علیرغم اینکه کودهای شیمیایی باعث آلودگی آب‌های زیرزمینی می‌شوند، پامیس از این مشکل مبراست. پوکه معدنی در خاک نقش جاذب عناصر سمی سنگین را داراست. بنابراین می‌توان به تاثیر مهم اکولوژیکی آن پی برد.
پومیس در خاک از رشد سموم مختلف و خطرناک به خصوص آفلاتوکسین جلوگیری می‌کند. همچنین از اثرات مخرب سموم در ساقه و برگها می‌کاهد.
ویژگی منحصر به فرد پوکه معدنی در کشاورزی سبب تولید و تهیه محصولات کشاورزی سالم‌تر می‌شود. کاهش حضور این سم‌ها در برگها، ساقه‌ها و دانه گیاه به تناسب مصرف آن توسط دام و در نهایت افزودن آن به غذای حیوانات باعث تولید پروتئین سالم‌تر می‌گردد.
پوکه معدنی به دلیل جذب آب خوب و نسبتا بالا رطوبت دهی را در خاک افزایش داده و ریشه گیاه کم آب نمی‌شود.

مصرف پومیس پوزولانی در کشاورزی و اصلاح خاک و چمن

خاک‌ کشاورزی و باغبانی اغلب یا به صورت ماسه‌ای هستند یا به صورت رسی. خاک‌های ماسه‌ای به دلیل فاصله دار بودن دانه‌ها، تمایل به حفظ رطوبت و شرایط خنثی در آنها کم است. در حالی که در خاکهای رسی هوا به سختی جابجا شده و زهکشی نیز در آن به سختی صورت می‌گیرد.
هر چند که خاصیت تراکم پذیری در آنها بهتر است. اضافه نمودن پومیس در هر نوع این خاک‌ها باعث تعدیل شرایط و بهبود شرایط خاک می‌شود.
اثر پومیس در خاک‌های ماسه‌ای به صورت کاهش فاصله ذرات، افزایش قابلیت جذب رطوبت و حفظ و نگهداری آن و افزایش تمایل به شرایط خنثی می باشد. نتیجه بکارگیری آن در خاکهای رس عبارتند از:

1. ایجاد فضاها و منافذ کافی جهت زهکشی و جابجا شدن هوا
2. کاهش ترک خوردگی های خاک
3. جلوگیری از تراکم خاک
4. بهبود توزیع و انتشار ریشه گیاه در خاک
5. بهبود رشد و نمو گیاه در هر فصل و موقعیت مکانی

رشد و پرورش بذر

در این مورد اغلب از پومیس‌های دانه ریز استفاده می‌شود. از ویژگی‌های بارز پومیس منبسط که در نوع کاربرد مفید هستند عبارتند از:
توانایی نگهداری و حفظ رطوبت در میزان ثابت، خاصیت عایق، توانایی آن در انعکاس نور خورشید به خاطر رنگ سفیدش که منجر به دمای یکنواخت در اطراف بذرهای در حال رشد می شود. در بذر کاری از مخلوط پومیس، مواد آلی و خاک استفاده می‌شود.

پودری پوزولان سبکدانه کانیار در کشاورزی و صنعت

پودری پوزولان کانیار با مش 30-50 و بالاتر دارای موادی مانند پتاسیم، کلسیم، سدیم، آلومینیم، منیزیم، سیلیسیم، فسفر، گوگرد، مس، آهن، منگنز، و … است. به عنوان بهترین مکمل دامی و کودهای کشاورزی محسوب می شود. این ماده معدنی در بهره برداری و تولید بیشتر محصولات کشاورزی و دامی نقش مهمی دارد.
خواص فیزیکی و شیمیایی پومیس ویژه سبکدانه کانیار طبیعی متفاوت است. در بین نمونه‌های مختلف یک نوع خاص از آن نیز تفاوت‌هایی در خواص فیزیکی و ترکیب شیمیایی وجود دارد. در خواص فیزیکی اندازه منفذ، اندازه بلور، ظرفیت تبادلی یونی و ظرفیت جذبی حائز اهمیت است.
موارد استفاده پومیس ویژه سبکدانه کانیار طبیعی از خواص فیزیکی و شیمیایی آنها منشا می‌گیرد. این مساله خود تابعی از ساختمان بلوری و ترکیب شیمیایی آنهاست.

شکل 3. پوکه معدنی سبکدانه کانیار

کاربرد پوکه کشاورزی-باغبانی

کاربرد پوکه کشاورزی بسیار متنوع است. البته اضافه کردن پامیس به خاک مزایای مهمی دارد از جمله اینکه میزان جذب و نگهداری آب آن، زیاد است. این موضوع سبب می‌گردد تا از تبخیر آب جلوگیری شود. در نتیجه آب به مدت طولانی در خاک باقی بماند. مرطوب بودن خاک موجب می‌شود تا نیاز خاک به آب کمتر باشد. بدین ترتیب از شسته شدن مواد غذایی خاک جلوگیری می‌شود.
وجود خلل و فرج در پومیس همراه با خاک، تبادل هوا در خاک را فزونی می‌بخشد. ریشه گیاهان به سهولت در خاک رشد می‌نمایند. از آنجا که عمده اکسیژن مصرفی گیاهان از طریق ریشه آنها تامین می‌گردد لذا پومیس به دلیل دارا بودن حفرات ریز هوا قادر است آب و اکسیژن مورد نیاز را به سهولت در اختیار ریشه قرار دهد.
ترکیباتی که فاقد پومیس می‌باشند قدرت آب‌دهی آنها ناچیز است و ریشه اکسیژن را پس می‌دهد. این عمل باعث مسدود شدن تارهای کشنده ریشه و در نهایت خفگی گیاه در اثر کمبود اکسیژن می‌گردد.

اهمیت کاربرد پوکه کشاورزی

در حیطه اهمیت کاربرد پوکه کشاورزی می‌توان گفت: پوکه به دلیل خصوصیات زیر محیط مناسبی جهت رشد گیاهان ایجاد می‌نماید؛ این دلایل بدین شرح هستند:

1. اصلاح سیستم هوادهی و آبدهی خاک
2. قدرت نگهداری آب و مواد غذایی در خود و تغذیه مداوم گیاه
3. دارا بودن ph خنثی (5/7-5/6) و عدم اختلال در رشد طبیعی گیاه
4. عدم ایجاد تغییر ناگهانی در خاک
5. استریل بودن از نظر بهداشتی و جلوگیری از اثرات منفی گیاهان هرز و حشرات موذی
6. دارا بودن ترکیبی مشابه ترکیب شیمیایی مواد تشکیل دهنده خاک و عدم ایجاد اختلال در ساختمان خاک
7. نفوذ و پخش یکسان آب در خاک در حضور
8. بهبود عمل تهویه خاک در حضور پومیس

رقیب اصلی پامیس در باغبانی و کشاورزی ورمیکولیت است. انتخاب هر یک از این‌ها بستگی به عوامل زیر دارد:

• قدرت حفظ و نگهداری آب
• خاصیت خنثی بودن
• تخلخل خاک
• قیمت
• قابل دسترس بودن
• کیفیت و استمرار قابلیت مهیا شدن در زمان زیاد

کاربرد پوکه معدنی در کشت هیدروپونیک

هیدروپونیک (Hydroponics) یک لغت یونانی به  معنای کشت در آب می‌باشد. در کشت به طریقه هیدروپونیک، پومیس در تهیه آب حاوی مواد مغذی که در رشد گیاه کاربرد دارند مورد استفاده قرار می‌گیرند. این روش اغلب در جاهایی که فاقد خاکهای کشاورزی هستند، کاربرد دارد.
نکته دیگر این است که پومیس منبسط استفاده شده در هیدروپونیک مجددا قابل استفاده می‌باشد ولی ممکن است جهت استفاده مجدد، استریلیزاسیون پومیس ضروری باشد.   
یکی از مهمترین کاربردهای پوکه معدنی در کشاورزی کشت هیدروپونیک همراه است. قبل از هر چیز بهتر است کمی از مزایای کشت هیدروپونیک صحبت کنیم:
در تمام نقاط جهان می‌توان کشت هیدروپونیک را انجام داد، به خصوص در مناطقی که خاک نامناسب دارد. در مناطقی که خاک آلوده به بیماری دارند، کشت هیدروپونیک بسیار بسیار موثر است.
برای مطالعه بیشتر: کشت هیدروپونیک
یکی از مزایای کشت هیدروپونیک تراکم بالای کشت است. در مدت زمان کوتاه با بالاترین تولید، در محیط کوچک می‌توان این نوع کشت را انجام داد. بطوریکه محصولات را می‌توان در چند طبقه یا سطح بر روی یکدیگر کشت کرد.
با توجه به این که هزینه‌های حمل محصولات به بازار هزینه بالایی را شامل می‌شود، می‌توانیم با احداث گلخانه در مرکز شهر، مقدار بعد مسافت و هزینه حمل را کاهش داد. مزارع هیدروپونیک (Hydroponic farms) خود صرف نظر از ارزشمندی زمین، دارای ارزش افزوده هستند.
با کشت هیدروپونیک و استفاده از پومیس در آن میزان کار سنگین و طاقت فرسای کشاورزی کاهش می‌یابد. فعالیت‌های مشکل آفرین زیر در کشاورزی تقریبا حذف می‌شود:

• شخم زدن خاک
• انجام کشت
• ضدعفونی کردن بذر
• آبیاری و دیگر فعالیت‌های مرسوم و رایج، در کشت هیدروپونیک بعضاً وجود ندارد.

حفظ و نگهداری بهتر آب، امکان پذیر می‌شود. در یک طرح مناسب هیدروپونیک، آب مورد استفاده در مقایسه با کشت محصولات باغی در خاک به مراتب کاهش می‌یابد.

کاهش مشکلات ناشی از وجود آفات و بیماری‌ها

شکل 1. در کشت هیدروپونیک با پوکه معدنی، نیاز به ضد عفونی کردن گیاهان کم می‌شود.

مشکلات ناشی از وجود آفات و بیماری‌ها کاهش می‌یابد. در کشت هیدروپونیک، نیاز به ضد عفونی کم می‌شود.
در سیستم‌های کشت در محلول غذایی میتوان بیماری‌های خاکزی گیاه را به آسانی از بین برد.
در سیستم کشت هایدروپونیک احتمال مبارزه با بیماری‌های خاکزی انسانی، کاهش می‌یابد.
این امکان وجود دارد که بیماریها از فضولات حیوانات یا میکروارگانیسم‌های خاک به گیاهان سرایت کرده باشد و همچنین منجر به بیمار شدن آنها شود. البته وقوع این مسئله در کشورهای توسعه‌ یافته نادر است
با کشت هیدروپونیک مشکل علف‌های هرز، ریشه کن می‌شود. به علت خالص بودن بسترهای کشت و امکان ضدعفونی کردن آسان آن، بذر علفهای هرز در آن وجود ندارند.

افزایش میزان تولید محصول

تولید در کشت هیدروپونیک بالا بوده و این مسئله از نظر اقتصادی حتی استفاده از زمین‌های گران قیمت را توجیه پذیر می‌سازد.

اندوختن و حفظ مواد غذایی به آسانی

حفظ و نگهداری مواد غذایی آسان میشود. با ایجاد سیستم‌های بازیافتی یا چرخشی همواره میتوان محلول‌های غذایی هیدروپونیک مورد استفاده مجدد قرار گیرد. امکان آلودگی زمین و آب رودخانه‌ها به حداقل می‌رسد.

کمک به کنترل شرایط محیطی

چون در گلخانه هیدروپونیک عواملی چون نور، حرارت، رطوبت و ترکیب گازهای جو گلخانه و حتی محلول‌دهی طی یک برنامه زمان‌بندی شده است، خیلی سریع می‌توان شرایط محیطی را کنترل کرد.

آسان بودن کنترل شیمیایی منطقه رشد ریشه

مسمومیت‌های ناشی از وجود نمکهای معدنی محلول غذایی را می‌توان با شستشو از محیط ریشه، خارج کرد.
همچنین مقادیر pH و EC (قابلیت هدایت الکتریکی) را می‌توان، تنظیم نمود. علاوه بر این در سیستم هیدروپونیک، می توان از بروز مشکلات ناشی از تجمع نمک‌های معدنی در منطقه رشد ریشه که در کشت‌های خاکی اتفاق می‌افتد جلوگیری نمود، به خصوص اگر از محلول غذایی با کیفیت خوب استفاده شود.

آسان‌تر شدن استقرار گیاهان جدید

لطمات ناشی از جابجایی گیاهان در سیستم هیدروپونیک، کاهش می‌یابد.
آیش در برنامه تناوب کشت محصولات، وجود ندارد. از تمامی سطح کشت موجود در همه زمان‌ها می‌توان استفاده کرد.

شکل 2. آسان تر شدن جابجایی گیاهان در سیستم هیدروپونیک

کاربرد پومیس پوزولانی در کشاورزی و باغبانی

کاربرد پوکه کشاورزی و باغبانی عبارتند از:

• عامل رشد گیاهان
• عامل تثبیت خاک و چمن
• رشد و پرورش بذر
• سیستم نگهداری آب در گیاهان گلدانی
• هیدروپونیک و غیره.

رشد و تکثیر گیاهان

مصرف پومیس پوزولانی در کشاورزی در زمینه رشد و تکثیر گیاهان حایز اهمیت است. اختلاط مناسب و مطلوب پومیس با کودهای شیمیایی و خاک برگ عامل مهمی در رشد و تکثیر گیاهان می باشد.
این مخلوط تهیه شده، زهکشی بسیار عالی در خاک بوجود آورده و رطوبت را در خود حفظ می‌کند.
از ضعیف شدن ریشه و از بین رفتن آن در هنگام قلمه زدن یا کاشتن جلوگیری می‌کند. مخلوط مزبور به عنوان عامل رشد گیاه گلدانی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. از پومیس مخلوط نشده در ته گلدان‌ها جهت زهکشی خوب استفاده می‌شود .
ولی امروزه مصرف پومیس پوزولانی در کشاورزی از نوع دانه ریز نیز به طور گسترده‌ای استفاده می‌شود. بخصوص در مواقعی که قابلیت نگهداری آب بیشتر مورد نیاز باشد.

شکل 4. پوکه معدنی در کشاورزی

تاثیر اکولوژیک پوکه معدنی در کشاورزی موضوع مهمی در محافل علمی است. درباره آثار پومیس بر خاک قبلا اشاره‌ای داشتیم اما همانطور که قولش را داده بودیم، نکات جدیدی را ارائه خواهیم کرد.